Wieś Żabin powstała w pierwszej połowie XVI w. Nazwa tej miejscowości najprawdopodobniej pochodzi od imienia Prusa Sabina (zmieniała się ona później w zależności od ludności zamieszkujących te tereny: po polsku – Żabin, po litewsku – Szabinen, po niemiecku Schabienen). W 1657 r. wojska tatarskie pustoszą te ziemie, paląc miejscowy kościół i domy mieszkańców. Z tego czasu pochodzi wzmianka o męczeństwie jednego z mieszkańców Żabina (dziadka tamtejszego pastora), który został przez Tatarów ugodzony dzidą i upieczony.
Na początku XVIII w. przez parafię przetoczyła się potężna epidemia dżumy. Po dwóch latach trwania choroby zmarła większa część ludności. Wiele wsi opustoszało na wiele lat. Tylko w samym Żabinie zmarło ok. 100 osób, przez co jak donoszą kroniki „życie w parafii całkowicie zamarło”.
W początkach XIX w. Żabin miał dwie szkoły parafialne (rzecz spotykana w tamtych czasach tylko w miastach): niemiecko-litewską i niemiecko-polsko-litewską. Do pierwszej chodziło 34 dzieci, zaś do drugiej 84 dzieci. Dane te pochodzące z 1804 r. podają także, że wśród parafian było 640 osób znających tylko język polski, 566 osób znających tylko język litewski i 1425 osób, dla których można było odprawiać nabożeństwa po niemiecku.
Pierwszy kościół w Żabinie zbudowano między rokiem 1565 a 1570. Parafię erygowano dopiero w 1609 r. Była to parafia ewangelicka. Charakterystyczne jest to, że już wtedy proboszczowie w Żabinie mówili trzema językami, ze względu na mieszany skład ludności. W 1672 r. powstała nowa świątynia, orientowana, tzn. oś jej biegła od zachodu ku wschodowi. Szczyt wschodni pochodzi z 1745 r., wieża zaś z 1746 r. Ściany kościoła zostały znacznie przebudowane w 1817 r. Tak jak we wszystkich protestanckich budynkach sakralnych, tak i w Żabinie, wyposażenie świątyni było skromne. Protestanci odrzucali potrzebę wypełniania swych świątyń różnymi przedmiotami, ograniczali się jedynie do umieszczenia w niej ołtarza z amboną, organów oraz ławek, zachowując surowy charakter zewnętrznego i wewnętrznego wystroju architektonicznego. Z czasów budowli gotyckiej zachowała się jedynie dolna część murów korpusu oraz wieża; z oryginalnego wyposażenia kościoła – ołtarz z ok. 1680 r.
Po II wojnie światowej kościół został oddany do użytku ludności katolickiej. Został on gruntownie odrestaurowany i wyposażony. Od 8 grudnia 1968 r. istnieje tu samodzielna placówka duszpasterska, natomiast kanonicznie parafia została erygowana 12 września 1981 r.
(na podst. opracowania ks. Wojciecha Guzewicza)
(na podst. opracowania ks. Wojciecha Guzewicza)
